BAŞ BİTLERİNE VE DİĞER PARAZİTLERE KARŞI KORUMA KALKANI: AROMATERAPİ YAĞLARI

Bitlenme; çok uzun yıllardır var olan gelişmiş, gelişmemiş pek çok ülkede görülebilen bir sorundur.

Pek çok insan hayatının bir evresinde bitlenme sorunu yaşamış ya da yaşayan birileriyle karşılaşmıştır. Toplu yaşanan ortamlarda daha büyük korku oluşturan bitlenme, özellikle okul çağındaki çocukların birbirleriyle yakın temasları ile hızlı yayılım gösterebilmektedir.

Baş bitleri kıl diplerinde yaşar, baş derisinden kan emerek hayatta kalan bitler, yumurtalarını saç kıllarına yapıştırarak üreyen bir parazittir.

Bit böceği asalak bir canlıdır. Her zaman bir konağa ihtiyaç duyar. Bu nedenle de insan vücudu dışında sadece 48 saat canlı kalabilir. İnsan vücudunda ise 30 gün boyunca yaşayabilir. Bit yumurtaları insan vücudu dışında kumaş ve battaniyelerde 10-15 gün boyunca canlı kalabilirler.

Şunu belirtmekte fayda vardır ki baş bitinin oluşumunda hijyenin etkisi yoktur. Kişisel hijyenine önem gösteren insanlarda da baş biti görülebilir.

Baş Biti İçin Kullanılabilecek Uçucu Yağlar Nelerdir?

Aromaterapi yağlarının pek çok kullanım alanı ve faydası vardır. Baş bitlerinin yok edilmesi ve bitten korunmak için de aromaterapi yağlarından faydalanabiliriz. Var olan bitlerin yok olmasına etki ettiği gibi aynı zamanda bir bit savar olarak da faydalanabileceğimiz uçucu yağlar vardır.

Yapılan araştırmalarda, biberiye, bergamot, okaliptüs, sardunya ve çay ağacı yağı gibi bazı aromaterapi yağları bitleri yok etmede etkili görülmüştür.(1).

Çay ağacı yağı, lavanta ve limon uçucu yağlarının akarisidal ve pedikülisid aktivitesi karşılaştırılmış, hem bitlere hem de akarlara karşı en etkili uçucu yağ olarak çay ağacı yağı tespit edilmiştir. Lavanta yağının etkinliğinin ikinci sırada olduğu tespit edilen çalışmada limon yağı ise akarlara karşı aktivite göstermiştir (2).

Çay ağacı yağı, uyuz akarlarına karşı da in vitro akarisit etki göstermiştir ve ayrıca standart tedavilere cevap vermeyen vakalar da dâhil olmak üzere kabuklu uyuzların tedavisi için bir yardımcı topikal ilaç olarak başarıyla kullanılmıştır (3).

Sivrisinek ve kene gibi haşereleri uzak tutmak amacıyla hazırlanabilen doğal ürünlerin içeriğindeki citronella uçucu yağı, sivrisinek kovucu etkinin yanı sıra çeşitli antimikrobiyal, antihelmintik, antioksidan, antikonvülsan ve yara iyileşmesine katkıda bulunan ana bileşenler olarak sitronellal, sitronellol, geraniol gibi bileşenlerin bir karışımıdır. Citronella uçucu yağı, yüksek etkinliği, düşük toksisitesi ve müşteri memnuniyeti nedeniyle ABD’de Çevre Koruma Ajansı tarafından böcek kovucu olarak tescil edilmiştir (4).

Gülhane’nin %100 saf ve doğal olarak, distilasyon yöntemi ile elde edilen lavanta, çay ağacı, biberiye ve okaliptus yağlarını baş bitlerinden, kenelerden ve pire gibi parazitlerden korunmak ve kurtulmak için gönül rahatlığıyla kullanabilirsiniz.

Lavanta kokusu gibi çiçek kokuları kedilerin çok sevdiği kokulardır. Tüylü dostlarımız içinde bu yöntemi kullanabilir ve onları parazitlerden koruyabiliriz. (Yüz ve göz bölgesi dışında tüylerine su ve lavanta yağı karışımını sürebiliriz.) Bu uygulama ile kedilerimizi hem parazitlerden uzak tutmuş oluruz hem de zihnen dinginleşmelerini sağlayabiliriz.

Kullanım: 100 ml su içine 10 damla yukarıda bahsedilen uçucu yağlardan herhangi birini ekleyip kıyafetlerinizin omuz ve yaka bölgesine, saçlarınıza spreyle sıkabilir, baş bitine ve diğer parazitlere karşı koruma kalkanı oluşturabilirsiniz.

Not: Eğer birkaç uçucu yağ ile bir karışım yapmak istiyorsanız, 100 ml su içene toplamda 10 damla uçucu yağ olacak şekilde karışım yapmalısınız.

Kaynakça:

• Hadfield-Law L. Head lice for A & E nurses. Accident and Emergency Nursing 2000, 8(2), 84–87.
• Williamson EM, Priestley CM, Burgess IF. An investigation and comparison of the bioactivity of selected essential oils on human lice and house dust mites. Fitoterapia 2007, 78(7-8), 521–525.
• Thomas J, Dettwiller P, Spelman T, Carson CF, Davey RC, Baby KE, et al. Therapeutic Potential of Tea Tree Oil for Scabies. The American Journal of Tropical Medicine and Hygiene 2016, 94(2), 258–266.
• Sharma R, Rao R, Kumar S, Mahant S, Khatkar S. Therapeutic Potential of Citronella Essential Oil: A Review, Current Drug Discovery Tecnologies 2019, 16(4):330-339.
• Selçuk B, Eczaneye Başvuran Hastaların Klinik Aromaterapiye Bakış açılarının Belirlenmesi ve Klinik Eczacının Aromaterapi Uygulamalarındaki Rolü, İstanbul Medipol Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, 2020